طراحی محوطه در تبریز:

طراحی محوطه در تبریز از موفق ترین زمینه های فعالیت استودیو معماری بوم میباشد و به جرات میتوان از قویترین شرکت طراحی باغ و ویلا در تبریز معماری منظر در تبریز نام برد.

 برای طراحی محوطه و فضای سبز خود همین امروز با ما تماس بگیرید:

شماره تلفن: 04133332930               شماره موبایل: 09223654069

کدپستی: 5157753714                     فاکس: 04133332930

تبریز، ولیعصر، مرکز تجاری اطلس، طبقه ۱۰، واحد ۱۶

 

 

راشل کارسون، بهار خاموش را با مقدمه‌ای مأیوسانه از بهاری آغاز می‌کند که در آن هیچ پرنده‌ای نمی‌خواند. گویی شهرهای ما نسخه‌هایی از داستان کارسون هستند.

حفظ و يا احيا سلامت و پايداريِ شرايط مناسب زندگی در شهرها، به لحاظ محيطي، داراي ابعاد مختلفي است؛ اساسي‌ترين آنان ايجاد و اصلاح ساختار سرزمين شهري و بازگشت به ارتباطي صحيح بين شهر و بستر طبيعي محل استقرارش (مولد سلامت) می‌باشد(امین زاده، 1387). بديهي است متخصص دخيل در اين رابطه، بخصوص معماران منظر، مسئوليت فزاينده‌اي در اين راستا بر عهده دارند.

تعریف منظر:

منظر از ریشه « نظر» است. « نظر» در فرهنگ دهخدا به معنای « نگریستن در چیزی به تأمل ، نگریستن ، مترتب حضور چیزی شدن، بینش ، فکر و رأی » آمده است. با این توضیح که «نظر» در اصطلاح منطق همان «فکر» است ( دهخدا ، 1377). معانی مترتب بر «منظر» عبارتند از «جای نگریستن و جدا از خوشایندی یا بدنمایی) نظر گاه جای نظر، دیدگاه، آنجا که چشم به آن افتد از روی، دریچه و یا جای بلند و مرتفعی که از آنجا اطراف را می‌نگرند» (دهخدا، 1377).

به طور کلی واژه ی” منظر ” هم به معنای مورد نظر (اسم مفعول) و هم نظرگاه (اسم مکان) که بیشتر به جنبه های عینی و قابل دیدن اشاره دارد ، تفسیر می شود. ریشه ی این واژه اگر چه عربی است؛ اما مفهوم و کاربرد دیرین آن در ادبیات منظوم و متون فارسی می تواند در رابطه با معانی و مفاهیم کنونی «لنداسکیپ» و دیگر مفاهیم مرتبط با ذهن و خیال قابل توجه باشد و بدین ترتیب با تلقی آن به عنوان واژه ای فارسی می تواند معانی زیادی را در زمینه  ادراک سیمای محیط و جلوه های سرزمین در ذهن تداعی کند. 

لنداسکیپ (landscape)

معادل انگليسي منظر واژه”Landscape” است که خود از دو بخش “land” و پسوند “scape” تشكيل شده است.

در مواردي كه منظر به عنوان كلمه به كار رفته به بخشي از زمين كه قابل درك بوده و داراي كاراكتري طبيعي يا روستايي است يا در حومه‌هايي كه توازن بين نظم طبيعي و سازماندهي انساني سرزميني به آساني قابل تشخيص باشد اطلاق مي‌شود. هرگاه “landscape” به عنوان فعل به كار رفته است غالباَ به زيبايي‌شناسي زمين اشاره دارد. شكل‌گيري كلمات تركيبي نظير “city-scape”، “town-scape” “sea-scape“، و نظاير آن در ادبيات و تحقيقات اوليه، با توجه به وجه زيبايي ظاهري منظر بوده است. منظر(landscape) و زمين(land) هم معني نيستند. زمين به خاك و بستر طبيعي آن اشاره دارد (zonnereld,1995) حتي زماني كه به مالكيت يا كيفيت چيزي مي‌پردازد. حال آن‌كه منظر به مثابه ميراث مشترك و يك هويت جمعي است (lowenthal, 1997).

ريشه لغوي منظر فقط به محوطه و باغ یا فضای سبز و حومه‌هاي شهري يا دهكده‌هاي زيبا و طبيعت بر نمي‌شود بلكه يك مالكيت جمعي را نيز در بر دارد (Keisteri 1990, Groth 1997). پسوند (scape) در انگليسي يا (schap) در زبان هلندي به خلق كردن، شكل دادن و ويژگي دادن به زمين و يك منطقه اشاره دارد. در زبان فرانسه نيز كلمه (paysage) معادل كلمه (pays) به زميني با هويتي اصيل اشاره دارد و با كلمه (Terre) كه به معناي زمين ( خاك و بستر طبيعي آن) بر مي‌شود، متفاوت است.

لغت‌نامه وبستر، منظر را به صورت ایستا تعریف می‌کند؛

تصویری که نشان‌دهنده قسمتی از یک صحنه طبیعی بر روی زمین است، مانند یک مرغزار، جنگل، کوه و … و گستره‌ی یک منظر طبیعی که با چشم از یک زاویه دیده شود.

لغت‌نامه آکسفورد ریشه منظر را به واژه هندی «Landskip» نسبت می‌دهد:

…این که منظر ترکیبی ایستا یا پرده‌ای بی خاصیت از یک نمایش نیست. ساده‌ترین تعریف منظر، آنچه در کتاب‌های لغت آمده، تصویری از طبیعت است که از دور دست در برابر چشم ما قرار گرفته است.

اگر چه  تا کنون در زبان فارسی معادل و مفهوم واحدی برای واژه‌ی لندسکیپ (landscape) ارائه نشده است ولی در ترجمه و برای بیان تعابیری معادل با آن از واژه هایی مانند چشم انداز، دور نما، فضای سبز، فضای خارجی، و حتی منظره نیز استفاده شده است. در فرهنگ عامه و حتی در میان متخصصان معماری و سیویل، لنداسکیپ را شامل طراحی باغ و باغچه ، طراحی باغ ویلا، طراحی حیاط و طراحی باغ میوه و امثال آن نیز می دانند. تاکنون تعاریف گوناگونی از اصطلاح منظر ارائه شده است. برخی از این تعارف با استناد به ریشه های لغوی واژه LANDSCAPE و برخی نیز بر اساس بیان ویژگی های آن به بحث در این مورد می پردازد.

سایمون بل (1382) منظر را اینگونه تعریف می‌کند: « منظر آن قسمت از محیط است که ما در آن ساکن بوده و به واسطه ادراکمان آن را درک می‌کنیم. معماری منظر تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی دارد و نباید آن را به اقتصاد یا تصمیمات صرفاً حرفه‌ای واگذار کرد، زیرا بین الگو و فرآیندهای سازنده زمین، ادراک ما از آنها و پیوند دائمی با زیبایی، ارتباط مستقیمی وجود دارد که جنبه های فیزیکی زمین را به جنبه های ادراکی منظر تبدیل می کند (بل 1382). در تعریف «بل» منظر به عنوان یک فرآیند و حاصل سکونت، تجربه و ادراک محیط می‌باشد و دارای دو وجه کالبدی و غیر کالبدی است.

جان ماتلاک (1379) منظر را بیان لحظه‌ای هزاران عامل فرهنگی و بوم شناختی تلقی می‌کند که مردم آن را تجربه کرده و در فرآیند بقای فیزیکی و اعتلای روان خود، مفاهیم آن را رمز گشایی می کنند. حتی زمانیکه طراحی حیاط خانه ارزان قیمتی در دست داشته باشیم. بر این اساس منظر نه تنها از کالبد و وجوه عینی محیط ، بلکه به طور توامان از تعبیر و تفسیر حاصل از ادراک انسان حاصل می شود.

مطلب پیشنهادی: خانه روشن

مطلب پیشنهادی: خانه روشن

اسپیرن (1384) نیز در کتاب زبان منظر، منظر را حاصل از پیوند پویای مکان، مردم ، همه موجودات زنده ای که در آن سکونت داشته و در شکل دهی آن سهیم اند می داند. منظر پدیده ای – فرهنگی و حاصل گفتمان انسان و طبیعت در طول زمان می باشد. این پدیده  علاوه بر ابعاد کالبدی دارای ابعاد معنایی بوده که به واسطه ادراک و تفسیر پیام منظر توسط انسان شکل می گیرد.

وجوه و ابعاد منظر

معماری منظر در رویکردی فرارشته‌گرایانه، و با استفاده از نتایج و رهنمودهای سایر تخصص‌ها به تدوین ایده‌ها و مبانی مفهومی در فرآیندِ برنامه‌ریزی و طراحی محیطی می‌پردازد. بدین معنا در جریان طراحی منظر اصول علمی منتج از علوم مختلف ازجمله بوم‌شناسی(اکولوژی)، با هنر و خلاقیت طراحانه در می‌آمیزند و معماری منظر پلی میان هنر طراحی و علوم مربوط برقرار می‌کند.

ماتلاک به عنوان یکی از متخصصان متاخر معماری منظر به جامع گرایی در رفتار و عمل منظرسازی اعتقاد فراوان دارد؛ او نیز معماری منظر را هنر و دانش میان رشته ای و آن را ابزار مناسب پاسخ گویی به نیازهای فعلی جوامع شهری، رفتارهای اجتماعی ، پایداری محیط زیست و ایجاد شرایطی برای ساخت مکان می داند. وی همچنین «معماری منظر ایده آل» را توان ساختن شرایطی می داند که بدون از بین بردن و کاهش کیفیت منابع (به ویژه طبیعی) در فضاهای باز و منظر سبز پیرامون بناها ایجاد شده اند. در یک تعریف روشن از ماتلاک «معماری منظر حرفه ای است که وظیفه ی مهم اجتماعی آن ایجاد سینرژی میان هنر و علم؛ به منظور سازماندهی، برنامه ریزی و طراحی کل منظر فیزیکی و فرهنگی است که طبیعت بکر و محیط شهری را در بردارد. (ماتلاک ، 1998)

در مقیاس ایران و در رابطه با صناعت و هنر ایرانیان، به ویژه معماری «منظر» ( طراحی باغ ایرانی به طور خاص) مصادیق مرتبط با بستر فعالیت های انسانی در محیط های طبیعی، مناظر و فضاهای باز در چهارچوب معماری منظر، کشاورزی، باغداری و مدیریت مصرف آب به وجود آمده‌اند، در نهایت به تقویت مبانی ساخت مکان در محیط های طبیعی و الگوهای باغ سازی و معماری باغ کمک زیادی نموده اند.

بر پایه‌ی مطالعات و در ارتباط با مفاهیم مشترک “منظر” (به مفهوم محدوده مشخص از مکان و منظره ای دیدنی یا چهارچوبی برای دیدن ) و” لندسکیپ “( به مفهوم زمینی مشخص و محصور در یک قلمروی طبیعی و بکر مثل محوطه ویلا)، در ایران معماری باغ یا طراحی باغ به عنوان یکی از قدیمی ترین فعالیت های پرداخت محیط و منظر، و از جمله زمینه های مهم و ریشه تقویت کننده هنر و دانش ضمنی معماری «منظر» شناخته شده است. طراحی باغ و محوطه ها اگر چه سال های متمادی پاسخگوی نیازهای مادی و معنوی و بستر درک حس مکان بوده است ، اما به دلایل فراوان و آنگونه که باید، دانش ضمنی آن و قابلیت های پرداخت محیط به زمینه های نظری و عملی امروز تسری نیافته و در چهارچوب مدارک مکتوب مدون نشده است. به ویژه که در ایران، ماهیت الگوی باغ ایرانی، جدای از برخی نظریه های متأخر، به تئوری های طراحی و معماری منظر مبدل نشده است. و بیشتر بصورت طراحی محوطه ویلا و امثال آن تصور می‌شود.

این مطلب را از دست ندهید: ویلا نوید

در مقیاس جهانی و به ویژه در متون تخصصی معماری منظر و طراحی محوطه، بسیاری از متخصصین متقدم این رشته، در تعاریف خود با اشاره به خصوصیت ها و علل تکوینی این رشته، نوعی تعاریف همگرا و به نسبت جامعی ارائه داده اند. آنان با تاکید و توجه به طبیعت و محیط زیست و محور قرار دادن رابطه ی مستقیم انسان – طبیعت در طراحی ، برنامه ریزی و مدیریت مناظر شهری؛ به خصوصیت های کنونی معماری منظر در تعامل با شرایط فعلی و آینده ی جامعه اشاره کرده اند.

برای مثال در دسته‌ای از تعاریف با تمرکز بر خصوصیت های بنیادین رشته ی معماری منظر، عناصر اصلی و روابط آنها، به جنبه های کیفی و شرایط تعامل انسان با طبیعت توجه بیشتری شده است. این دسته با تاکید بر طراحی باغ سنتی و طراحی باغ و باغچه حتی طراحی حیاط ویلا را از زمینه های اصلی فعالیت معماران منظر می‌دانند.

در این زمینه جنسن بر لزوم حداقل دخالت انسانی در محیط بکر طبیعی تاکید داشته و لازم می داند که گیاهان و گل های بومی به خانه ها راه یابند، همچنین به باور وی معماری منظر نه فقط یک حرفه و نه فقط به کارگیری یا کاربرد عناصر و گیاهان بومی ، بلکه باور کلی در آن، بستر سازی تجدید حیات، نو شدن و ساکن شدن نیروهای طبیعی در بستر زندگی انسان است.

برخی دیگر از صاحب نظران چون سایموندز (1998) «منظر» را تجلی و بیان فرآیندهای در حال تغییر و در آن واحد به شمار می آورند. فرآیندهایی که برخی از آنها بوم شناختی و برخی واجد ارزش های فرهنگی هستند. در عین حال که همه ی آنها به مرور زمان در تغییر منظر تاثیر گذار بوده و آن را در طول زمان متحول و پایدار کرده اند. همچنین، سایموندز عوامل و اثرات فرآیندهای زمین شناسی ، شکل طبیعی منظر و الگوهای آن ، هیدرولوژی ، باد و دیگر عوامل و نیروهای طبیعی را نیز به شدت دخیل می داند.

مقیاس فعالیت در معماری منظر

معماری منظر را در سه بخش منظر آمایشی، منظر شهری و منظر معمارانه مورد بررسی وتحلیل قرار داده می‌شود. این حوزه وابسته به انجام کارهایی در سایر زمینه ها از جمله برنامه ریزی کاربری زمین و برنامه ریزی منابع طبیعی و برنامه ریزی محیط است. در این جا فقط به مبحث معماری آن پرداخته می‌شود.

طراحی محوطه ساختمان مسکونی و یا طراحی باغ و ویلا یکی از مشهورترین و آشناترین نمونه‌هایی ست که در معماری منظر (منظر در مقیاس معماری) با آن آشنا هستیم، طراحی محوطه مسکونی در واقع محدود به جانمایی چند آبنما با نامگزاری چند اصله درخت نیست، معماری منظر در هر مقیاسی به ماهیت اصلی خود یعنی طراحی برای زیبایی عینی و ذهنی تاکید دارد. بنابراین لازم است بدانیم که تهیه نقشه باغ ویلا و طراحی باغ و باغچه برای سایتی مشخص، معماری منظر محسوب نمی‍‌شود مگر اینکه طراحی محوطه باغ با تأکید و توجه بر جنبه های ذهنی منظر، بخصوص در ارتباط با کاربران ولو در حد طراحی خانه باغ!

از طرفی در معماری منظر  جزییات و موارد مرتبط با اطلاعات فرا دست در طراحی، به صورت مستقیم در ارتباط با مقیاس پروژه خواهد بود به عنوان مثال در روند طراحی باغ ویلا ساده مسائل مربوط به اکولوژی محدود به نسبت منظر سخت و نرم و کاهش آلوده‌گی خاک و مسائلی از این دست خواهد بود چرا که مشخصاً طراحی حیاط ویلا تاثیر بسیار ناچیزی بر تغییرات اقلیمی منطقه خواهد داشت. و یا در مثالی دیگر، ممکن است طراحی باغ میوه چشم انداز قابل ملاحظه ای را تحت تاثیر قرار ندهد.