طراحی داخلی مطب 

برای انجام پروژه های طراحی معماری و ساخت و اجرا و طراحی داخلی مطب ، امروز با استودیو معماری بوم تماس بگیرید.

تبریز، ولیعصر، مرکز تجاری اطلس، طبقه ۱۰، واحد ۱۶

کدپستی: 5157753714      شماره تلفن: 04133332930

فاکس: 04133332930        شماره موبایل: 09223654069

صفحه ما در اینستاگرام را دنبال کنید

 

(روانشناسي رنگ و تاثير آن در طراحی داخلی مطب و فضاهای درمانی)

رنگ يكي از عناصر اساسي در طراحي داخلی مطب محسوب مي­شود. انسان در محيط زندگي خود به صورت آگاهانه يا نا آگاهانه با رنگ ها در حال تعامل است و از آن­ها تأثير مي­پذيرد. اين تاثيرات مي­توانند به صورت فيزيولوژيكي و پسيولوژيكي پديدار شوند. امروزه بيان اينكه رنگ به صرف زيبايي در محيط مورد استفاده قرار گيرد، نمي­تواند مورد پذيرش باشد، چرا كه مساله مهم در طراحي داخلی يك محيط نيازها و احساسات كاربران آن مي­باشد. بنابراين آگاهي از اين تاثيرات در طراحی داخلی مطب و مجتمع های پزشکی و نحوه استفاده از آن­ها در بهبود كيفيت فضا مي­تواند موثر واقع شود. اين مقاله به بررسي روانشناسي رنگ در طراحی داخلی و اثرات آن بر محيط و تاثير آن در طراحی داخلی مطب  ها اختصاص داده خواهد شد. در ادامه سعی خواهد شد با شناخت ماهيت رنگ و برخي از ويژگي هاي آن، و نحوه ادراك رنگ و بررسي تاثيرات فيزيولوژيكي و روانشناسانه آن، با تاكيد بر بعد تاثيرات رواني، عواملي چون تاثير رنگ محيط و دكوراسيون داخلي در ادراك دما، وزن ظاهري اشياء، وسعت محيط، قضاوت در مورد گذر زمان و مسيريابي در فضاهاي مختلف به مقايسه و نتيجه­گيري آنها پرداخته شود

به عنوان مثال به نحوه کاربرد انواع رنگها درطراحی داخلی مطب در تبریز خواهیم پرداخت. و در نهایت این مقاله نشان میدهد، رنگ یکی از عناصر اساسی در طراحی داخلی بیمارستان محسوب می­گردد و نمی­توان رنگ را به صرف زیبایی در محیط مورد استفاده قرار داد. تأثیرات فیزیولوژیکی و روانشناسانه رنگ در محیط ها هدفمند و تاثیرگذار می­باشد همچنین این مقاله راهكارهايي را براي نحوه استفاده از اين تاثيرات در دكوراسيون داخلي مطب ها و مراکز پزشکی بر مبناي مطالعات انجام گرفته و نتايج حاصل از مراحل قبل ارائه مي­دهد.

این مطلب را از دست ندهید:‌مطب دکتر سلطانی

می خواهیم بدانیم …

• تأثیر رنگ بر ادراک محیطی مطب دندانپزشکی و سایر پزشکان و تأثیرات آن بر انسان چگونه خواهد بود؟
• آیا برای طراحی محیط­های مختلف باید رنگهای متفاوت و هدفمندی در نظر گرفته شود؟
• نحوه کاربرد انواع رنگها در محیط مطب دندانپزشکی چگونه باید باشد؟

نقش رنگ در طراحی داخلی

رنگ یکی از عناصر اساسی در طراحی داخلی محسوب می­شود، که با جنبه‌هاي روانشناسانه، فیزیولوژیکی، بصري و زیبایی شناختی محیط در ارتباط است. امروزه بیان اینکه رنگ به صرف زیبایی در محیط مورد استفاده قرار گیرد، نمی­تواند مورد پذیرش قرار گیرد، چرا که مساله مهم در طراحی داخلی و دکوراسیون یک محیط نیازها و احساسات کاربران آن می­باشد .

انتخاب یک رنگ براي یک مجموعه خاص ممکن است به فاکتورهاي خاصی مانند: عوامل جغرافیایی، شخصیت افراد، فرهنگ آنان و امثال آن و همچنین به نوع نور تابیده شده بر آن و شرایط تابش، نوع فعالیت کاربران یک محیط و  امثال آن بستگی داشته باشد .

به عنوان مثال در طراحی داخلی مطب  باید به شکل یک مکانِ امداد رسانی از پزشک و سایر پرسنل دندانپزشکی به مراجعین و بیماران باشد که این امر باعث رضایت و آسودگی خاطر بیمار تا حد امکان می شود. با فراهم آمدن چنین شرایطی، ترس و اضطراب در مراجعین پایین می­آید و اعتماد آنها به کار پزشک جلب می­شود. بدین ترتیب مراجعه کنندگان می­توانند به راحتی و بدون دلهره ای به چنین مکانی در رفت و آمد باشند. اگر اصول مهندسی در طراحی داخلی مطب به خوبی رعایت شود نتیجه کار محیطی کاربردی و جالب، زیبا و راحت خواهد شد که همین عوامل باعث تبدیل مطب به مکانی شاد همراه با یک گروه و پرسنل فعال و پر کار خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت امروزه در طراحی داخلی مطب حتماً باید از نظرات کارشناسانه طراحان داخلی و متخصصین کمک گرفت و باید دانست که عوامل زیادی در طراحی داخلی مطب مؤثر هستند. مهم ترین این عوامل عبارتند از نور، رنگ، تهویه هوا، تجهیزات وامثال آن.

تعریف رنگ و ویژگیهای آن

برای موفقیت در طراحی داخلی مطب دندانپزشکی، مفاهیم رنگ از ابتدا بایستی مد نظر معمار باشد .

تعریف مفهوم رنگ نیز بر مبناي رنگی بین دو سطح است رنگ بخشی از ادراك بینایی که توسط مشاهده با یک چشم و بدون حرکت آن بتوان لکه اي مجرد از ساختارش را از لکه مجاور تمیز داد. (یورک گروتر، 1375، 489)

رنگ در فرهنگ لغت وبستر به عنوان ویژگی ای از یک شی که تحت عنوان تم رنگی روشن و اشباع توصیف می­شود که در محدوده طول موج قابل دیدن، تحریک کننده اعصاب چشم است، تعریف می­گردد. Webster)، 1836، 456)

رنگ در لغت نامه دهخدا عبارتست از:  اثر نور که بر ظاهر اجسام نمایشهاي مختلف می­دهد، یعنی اثر مخصوصی که در چشم از انعکاس اشعه نور در روی اجسام پدید آید. (علی اکبر دهخدا، 1364، 567)

این مطلب را از دست ندهید:‌مطب دکتر سلطانی

صفات رنگ و کاربرد در طراحی داخلی مطب

رنگمایه

خصوصیتی از هر رنگ است که آن را از بقیه رنگ ها متمایز می­کند این ویژگی­ها تمایز رنگمایه یا آبی از قرمز زرد نارنجی از تمامی رنگ­ها که نزدیک به یکدیگر هستند ممکن می­سازد.

اگر به اهمیت استفاده از سایه و رنگ مایه‌های ساده در معماری داخلی پی ببریم استفاده از رنگها در طراحی و دکوراسیون داخلی مطب به تجربه ارزنده‌ای بدل می‌شود. واکنش ما به رنگها می‌تواند از بعد احساسی یا علمی مورد بررسی قرار گیرد. کشف این مساله چگونه بر فضای داخلی مطب تأثیر می‌گذارد کمک می‌کند تا دریابیم چه چیزی حس بهتری در ما ایجاد می‌کند.

ارزش رنگ

حالت روشنایی یا تاریکی رنگ را ولیو (Value) یا ارزش رنگ گویند.  از اضافه کردن رنگ سفید رنگ­هاي روشن و از اضافه کردن رنگ سیاه رنگ­هاي تیره حاصل می­شوند. در واقع ولیو بعد غیر رنگی که گاهی از آن تحت عنوان ارزش رنگی یاد می­شود.  ولیو به تیرگی و روشنی رنگ اشاره کرده و داراي 11 درجه است که از سیاه مطلق تا سفید مطلق را شامل می­شود. (یاسمین رستم زاده، 1388، 35)

کروما / اشباعیت

کروما (chroma) / اشباعیت (saturation) به این معنی است که خلوص یا شدت نسبی یک رنگ بوسیله این عامل که چه مقدار رنگ خاکستری یا سایر رنگها به رنگ مورد نظر اضافه شود، تعیین می­گردد. (یاسمین رستم زاده، 1388، 127)

ادراک رنگ

گذشته از مبانی معماری داخلی درمانگاه و مطب؛  هنگامی که با محیط اطراف خود مواجه هستیم، در یک تعامل پیوسته با طراحی داخلی و به طور جزئی تر با ادراك رنگ قرار داریم. طبق تعریف فرهنگ لغت وبستر ادراك عبارتست از آگاهی از اشیاء یا داده­هاي دیگر از طریق سطحی متوسط از احساس. هنگامی که یک جسم را لمس می­کنیم از جنس یا حتی دماي آن آگاه می­شویم. هنگامی که صداي چیزي را می­شنویم از بلندي یا ملایمت یا حتی زیر یا بم بودن آن آگاه می­شویم. اما چشم با کمک مغز می­تواند رنگ، سایز، بافت ظاهري یا حتی دما یا وزن تقریبی اشیاء را تشخیص دهد، که در این ادراك حسی، رنگ نقشی اساسی را بر عهده دارد. رنگ هاي مختلف در طراحی داخل مطب ادراك هاي متفاوتی را سبب می­شوند و هنگامی که اشتباه به کار بروند احساس ما می­تواند به خطا بیفتد. رنگ بر روي بافت نیز تاثیر گذار است. قرمز بافت سخت را نمایش می­دهد و هر چه روشنتر شود از میزان سختی بافت آن کاسته شده و بر نرمی آن افزوده می­شود. آبی سطح صاف را نشان می­دهد، هر چه روشنتر شود بر لطافت آن افزوده می­شود تا جایی که غیر قابل لمس جلوه دهد. آبی تیره، بنفش تیره و قرمز تیره جنس مخملی را تداعی می­کند. Amy Schultz)، 2011، 9)

نهایتاً براي جمع بندي مطالب می­توان گفت ادراك رنگ در طراحی داخلی در مجموع به سه عامل بستگی دارد:

– شرایط و محیطی که رنگ در آن دیده می­شود .

– خصوصیات سطح منعکس کننده، مانند بافت و توانایی آن براي جذب یا انعکاس نور

–  توانایی فرد براي ادراك رنگ ها (الهام پیروزی، 1391، 20)

پروژه پیشنهادی: مطب دکتر رضایی

تاثیرات فیزیکی رنگ در طراحی داخلی مطب

در دیزاین داخلی بی شک رنگ هم بر جسم انسان و هم بر روان او تأثیر می­گذارد. (یاسمین رستم زاده، 1388، 100) پس از شناخت ویژگی­ها و ادراکات رنگ ها، چگونگی درك تأثیرات روانشناسی آن­ها ساده­تر خواهد بود. به طرز شگفت انگیزي رنگ، مستقیم یا غیر مستقیم، از راههاي مختلفی بر بدن ما اثر می­گذارد. حس بینایی در انسان که عامل درك و دریافت رنگ­ها است و در مجموع80 درصد تمامی ادراکات انسان را شامل می­گردد، از طریق کنتراست تیره و روشن و همچنین تأثیرات رنگ عمل می­کند. (یاسمین رستم زاده، 1388، 100)

در طراحی داخلی مطب باید دقت کرد که چشم مستقیماً تحت تاثیر رنگ قرار می­گیرد و سیگنال هاي دریافتی را به مغز می­رساند، سپس باعث ایجاد یکسري عکس­العمل­‌هاي پیوسته در بقیه قسمت­‌هاي بدن می­شود. این عکس­العمل­‌ها براي دانشمندان و روانشناسان بسیار مهم است و اطلاعاتی را در اختیار ما می­گذارند که براي ساخت یک محیط ایده آل به آنها احتیاج داریم. Amy Schultz)، 2011، 100)

هنگام بحث در مورد تجربیات رنگ در حیطه عکس­العمل­‌هاي فیزیکی به آن مانند فشار خون، خستگی چشم و تکامل ذهن، قدرت و اهمیت یک محیط با طراحی خوب همه­‌ي موانع فرهنگی و فردي را پشت سر می­گذارد .تجزیه و تحلیل عکس العمل هاي بیولوژیکی ما به رنگ و پردازش آن بی­درنگ به عکس العمل­هاي روانی منجر می­شود، که اغلب به طور همزمان ظاهر می­شوند. در این حیطه عکس­العمل­‌هاي روانی به رنگ با توصیفاتی کیفی، که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. مانند اضطراب، نگرانی، آرامش، غم و  امثال آن نشان داده می­شوند. Amy Schultz)، 2011، 101) مواردی اینچنین بارها در طراحی داخلی مطب در تبریز برای نویسنده پیش آمده است.

روانشناسی رنگ در طراحی داخلی

حال پس از بررسی اثرات فیزیولوژیکی رنگ، با نگاهی نسبتاً عمیق در مسائل رواشناسی، به دنبال یک بررسی اولیه پیرامون اینکه چگونه می­توان عکس­العمل­­هاي محیطی به رنگ‌­ها را افزایش داد، می­‌باشیم. در انتخاب رنگی مناسب جهت تحریک حواس کاربر در طراحی داخلی مطب، بسته به موضوع طراحی و نیازهاي فیزیکی و احساسی کاربر، انجام تحقیقات موردي و عمیق، جهت نیل به این هدف ضروري می­باشد.

در ابتدا ما باید به این سوال پاسخ دهیم که: روانشناسی چیست؟ روانشناسی علمی است که با ذهن، با بعد روحی و فرآیندهاي عاطفی و اشاره­اي خاص به رفتار سر و کار دارد و درکی از اینکه رفتار شامل فکر، احساس، و هر رویایی از تجارب فرد را فراهم می­کند. ریشه‌هاي این تجربیات به صورت فرآیندهایی هوشیارانه، نیمه هوشیارانه، و ناهوشیارانه می­باشد. تجربه هوشیارانه حاکی از آن است که ما آنچه که فکر و احساس می­کنیم آگاه هستیم. تجربه نیمه هوشیارانه اشاره به فرآیندهای ذهنی دارد که ادراك آنها به صورت ناخود آگاهانه یا به آرامی انجام می­شود. تجربیات ناآگاهانه مجموع افکار، خاطرات، تکانه­‌هاي حسی، انگیزه ها، خواسته ها، علاقه ها و احساس که ما نسبت به آنها آگاهی نداریم، اما احساسات و رنگ نیز بخشی از تجربیات هوشیارانه، نیمه هوشیارانه، و ناهوشیارانه است که با رفتار انسان عجین شده و رفتار ما را تحت تأثیر قرار می­ دهند.

در طراحی داخلی، اصطلاح روانشناسی رنگ اغلب طبق پیشنهاد وان واگنر مبنی بر تمایل به اشاره به حوزه تأثیر، شناخت و عکس­العمل­‌هاي محیطی و همنشینی رنگ­‌هاي خاص با عنوان روانشناسی تاثیرات رنگ یاد می‌­شود. شناخت و آگاهی از چگونگی روانشناسی و فیزیولوژیکی رنگ­‌ها بسیار مهم است و هنگام استفاده از آنها در طراحی داخلی مطب باید به دقت مورد توجه قرار گیرند و نمی­توان رنگ ها را آزادانه در هر جا بکار برد، چرا که ممکن است باعث اختلالات و درگیري­هاي ذهنی و فیزیکی شود. Amy Schultz)، 2011، 17)

پس از بررسی ماهیت روانشناسی به بررسی برخی تاثیرات آن بر ادراك محیط و تحریک حواس انسان از جمله تاثیرات رنگ بر ادراك ابعاد محیط، وزن ظاهري اجسام، دماي محیط و گذر زمان می­پردازیم.

این مطلب را از دست ندهید:‌مطب دکتر رضایی

تاثیر رنگ بر حس گذر زمان در طراحی داخلی

رنگ بر حس تشخیص گذر زمان از نظر فرد مؤثر است، به طور مثال نور و فضاي قرمز منجر به تخمین بیش از اندازه زمان و سبز یا آبی منجر به تخمین کمتري از اندازه زمان در شخص می­شود مکانیسم این پدیده شناخته شده نیست. سرعت گذر زمان، و عدم توانایی انسان در کنترل آن از جمله عواملی است که می­تواند باعث ایجاد ناآرامی و اضطراب در انسان شود، درحالی که استفاده درست و به جا از رنگ ها و نورها می­تواند آرامش لازم را براي بودن در فضا و حتی تمرکز فراهم آورد. (فرهنگ مظفر، 1388، 111)

تحقیقات در مورد چگونگی تاثیرات رنگ بر ادراك زمان در طراحی داخلی مطب هنوز بی­نتیجه است. شلنوف در سال 1972 در تحقیقی تاثیرات رنگ بر تخمین زمان گذر زمان را مورد بررسی قرار داد. کلارك در سال 1975 یک آزمایش طراحی کرد که در آن دو گروه از فروشندگان را در دو اتاق مجزا، یکی به رنگ قرمز و دیگري با رنگ سبز را در نظر گرفت، کسانی که در اتاق قرمز بودند زمان سپري شده را دو برابر زمانی که گذشته بود تصور کردند .در مقابل آنهایی که در اتاق سبز رنگ بودند، زمان سپري را کمتر از زمان واقعی پنداشته بودند. اما تحقیق پورتر و مایکلیدز در سال 1976 نتایجی متناقض را در پی داشت. در این تحقیق یک سخنرانی یکسان براي دو گروه در دو آمفی تئاتر ایراد شد. براي گروهی که در آمفی تئاتر قرمز بودند، زمان سریعتر سپري شده بود و گروه دیگر زمان را بیشتر از مقداري که گذشته بود تصور کرده بودند. اسمیتس در سال 1969 به بررسی چگونگی برآورد میزان زمان سپري شده تحت تاثیر نورهاي مختلف پرداخت و متوجه شد که افراد تحت نور قرمز در مقایسه با قرارگیري تحت نور آبی ، یک مدت زمان معین را، کوتاه‌تر احساس می کنند. او با مشاهده آزمایش اظهار کرد که گذشته از اینکه نوري که افراد در معرض آن قرار می­گیرند، آبی یا قرمز باشد، تخمین مدت زمان ادراك شده تحت تاثیر اولین نور کوتاه‌تر به نظر می­رسد. درجمع‌­بندي مبحث تاثیر رنگ محیط در برآورد زمان، با توجه به مطالعات و تحقیقات انجام شده می­توان گفت که این بررسی همچنان محدود و در هاله اي از ابهام قرار گرفته و پاسخ صریحی براي آن در نظر گرفته نشده است

رنگ و تأثیر آن بر ادراك ابعاد محیط

یکی از تأثیرات قابل پذیرش رنگ، کاربرد آن در طراحی داخلی مطب دندانپزشکی به منظور تغییر ابعاد فضا می­باشد. یکی از اولین اصولی که به دانشجویان طراحی داخلی آموزش داده می شود، این است که رنگ هاي گرم برجسته و رنگ هاي سرد فرورفته بنظر می­آیند. درواقع این برداشت در مقایسه با دیگر اثرات روانی رنگ، بسیار ساده­تر بنظر می­آید. رنگ آمیزي دیوارهاي یک فضا به رنگهاي روشن، آن مکان را در ظاهر بزرگتر نمایان می سازد، در حالی که رنگهاي تاریک، پررنگ با درجه اشباعیت بالا و گرم تأثیر عکس بر فضا دارند. (فرهنگ مظفر، 1388، 2)

 درك فاصله از رنگ­هاي مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال، رنگ هاي گرم به نظر جلوتر و رنگ­هاي سرد عقب­تر دیده می شوند. رنگ هاي گرم تر ایجاد فشار نموده و پاسخ فیزیولوژیکی متفاوتی در مقایسه با رنگ هاي سرد ایجاد می­کنند .(الهام پرویزی، 1391، 19)

در توضیح فیزیولوژیکی باید گفت ساختار چشم انسان سبب می­شود که رنگ هاي آبی و بنفش در مقایسه با رنگ قرمز کمی دورتر به نظر بیایند عدسی چشم براي دیدن چنین تصاویري کمتر محدب می­شود، بنابراین تصاویر بنفش و آبی کمی دورتر دیده می­شوند. از سوي دیگر براي نور قرمز که در پشت حفره چشم دریافت می­شود، عدسی چشم بیشتر محدب شده و در نتیجه ناظر تصاویر را نزدیکتر احساس می­کند.

سوالی که در اینجا مطرح می­شود، این است که آیا حرفه طراحی داخلی با تکیه به این پدیده، با رنگ کردن سطوح به رنگ گرم براي برجسته نشان دادن و استفاده از رنگ هاي سرد براي فرو رفته به نظر آمدن آنها استفاده کنند؟

کلیمن در سال 1981، نظریه­اي مبنی بر این که استفاده از رنگ آبی باعث می­شود یک اتاق بزرگتر و رنگ قرمز سبب می­شود اتاق کوچکتر به نظر برسد، طرح کرد. تدفورد، برگوییست و فلاین در سال 1977 تاثیرات رنگ بر ابعاد را تحت شرایط آزمایشگاهی کنترل شده مورد بررسی قرار دادند. آنها دریافتند، هنگامیکه درجه اشباعیت یک اسلاید رنگی را در یک زمینه خاکستري افزایش دهیم، بیشتر متمایز می­شود. مون، کیس، ساندرسون و برنر در سال 1956 تاثیرات رنگ بر ادارك فاصله را در محیط هاي باز مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که هیچ رنگی داراي موقعیت پایدار و معین در فضا نیست، بنابراین رنگ ها تنها در یک بستر مشخص و همراه با کلیه‌ي عوامل موثر بر یک مکان، می­توانند در برآورد مسافت تاثیرگذار باشند.

اویاما و و نانري در سال 1960 از افراد شرکت کننده در آزمایش خود خواستند که ابعاد فرم­هایی دایره­اي شکل با رنگ هایی مشخص را در یک ترکیب با یکدیگر مقایسه کنند. آنها نیز دریافتند هنگامی که درجه روشنایی اشیاء افزایش و پس زمینه شان کاهش می­یابد ادراك شکل مورد نظر افزایش می­یابد. آزمایش آنها بر نقش روشنایی اجسام را به عنوان عاملی مهم در ادراك اندازه بدون در نظر گرفتن رنگ و شکل پس زمینه تاکید داشت. ایگوسا در سال1983 اهمیت میزان روشنایی رنگ را بر ادراك ابعاد تایید کرد و همچنین دریافت که رنگ هاي مختلف بر عمق اشیاء موجود در فضا تاثیر می­گذارند. بعلاوه به این نتیجه رسید که روشنایی و درجه تیرگی رنگ تاثیر بسزایی در ادراك ابعاد و فواصل ظاهري محیط دارد .

بسیاري از طراحان داخلی در فضاهاي کوچک با تیره کردن سقف هاي بلند به منظور کوتاهترنشان دادن آن ، یا قرار دادن رنگ هاي “سنگین تر ” بر روي رنگ هاي “سبک تر ” به منظور کاهش ارتفاع براي وسیع تر نشان دادن فضا این استراتژي را به کار می گیرند. (Ruth Brent، 2004، 20-22)

در جمع بندي این مبحث می­توان گفت که:

– در طراحی داخلی این اصل که صفحات با رنگ هاي گرم به سمت ناظر نزدیکتر و با رنگ هاي سرد از ناظر دور می­شوند، نمی­توانند همواره درست باشند.

– برداشت وسعت فضا بسیار تحت تأثیر کنتراست اجسام و زمینه شان و درجه تیرگی و روشنی آنهاست .

– وسعت فضا را در طراحی داخلی می‌توان با افزایش روشنایی سطوح محصور کننده اطراف آن و کاهش کنتراست بین عناصر موجود در آن و پس زمینه شان، افزایش داد.

پروژه پیشنهادی:‌مطب دکتررضایی

کاربرد رنگ در محیط داخلی

کاربرد رنگ در هر زمان و مکانی بسیار حائز اهمیت می­باشد. همه ما در زندگی روزمره خود در مورد رنگ­هاي به کار رفته در ساختمان ها یا تزیینات داخلی آنها نظراتی می­دهیم، اما باید دقت کنیم که چگونه و کجا رنگ ها را به کار ببریم. طراحان داخلی پول زیادي را براي طراحی فضاهاي داخلی که اغلب دلپذیر به نظر می­آیند و مشکلات فیزیولوژیکی خاصی را ایجاد نمی­کنند، دریافت می­کنند.

هر رنگ معینی اداراك مخصوص خود را دارد، دو نوع از این ادارکات ادراك وزنی و حجمی از رنگ است. عموماً در رنگ آمیزي ساختارهاي مختلف اعم از ساختمان­‌ها یا مبلمان­‌ها، معمول است که رنگ اجزاي پایه و شالوده­اي را تیره­تر از سایر قسمت­‌ها در نظر می­گیرند. اصولاً تیره نشان دادن این قسمت­‌ها حسی از ایستایی و پایداري را القا می­کند. در اینجا می‌­توان در مورد ایجاد حس اطمینان یا عدم اطمینان درطراحی محیط‌­هاي مختلف با استفاده از رنگ آمیزي در کف فکر کرد. براي مثال، در تجربه ای که در دیزاین داخلی مطب دندانپزشکی در تبریز داشتم؛ یک میز با پایه هاي سفید و سطح میز سفید، سست و زوال در رفته به نظر می­آمد. بنابراین این میز که در طراحی داخلی اتاق انتظار مطب مورد نظر بود به طور کامل عوض شد در حالیکه در رندرهای طراح این حس را منتقل نمی‌شد.

باید بپذیریم که رنگ یک وسیله قدرتمند در محیط اطراف ما می‌­باشد، که به ما کمک می­کند میان شکل و پس زمینه تمییز قائل شویم و بتوانیم اجسام را فراتر از اندازه و فرمشان تشخیص دهیم. رنگ داراي ماهیتی منسجم و نمادین است و به فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه مربوط می­شود. مهمتر از همه اینکه رنگ در غنا بخشیدن به ارزش محیط و افزایش زیبایی و هیجان پیرامون بسیار موثر است. کاربرد رنگ در طراحی داخلی یکی از موضوعات تجربی بشر است که ریشه آن را در معیارهاي ارزشی و قضاوت هاي ذهنی ترجیحات افراد می­توان دریافت.

تأثیر رنگ در محیط­های درمانی و مطب­‌های دندانپزشکی

امروزه طراحی داخلی محل کار بر اساس اصول مهندسی، طبق نیاز افرادی که در آن محل کار می­‌کنند و یا مراجعینی که به آنجا رفت و آمد می­‌کنند انجام می­گیرد، نه بر اساس تجهیزات و ابزاری که قرار است در آن دفتر استفاده شود. در این صورت محیط کار تبدیل به محلی مناسب، جالب و آرامش بخش برای پرسنل و مراجعین آن محل خواهد شد که در این راستا مطب­ دندانپزشکی و طراحی داخلی اتاق انتظار مطب نیز چنین وضعیتی دارد. طراحی داخلی مطب دندانپزشکی باید گویای خدماتی باشد که یک پزشک می­خواهد به بیماران خود ارائه دهد، مثل خدمات درمانی در یک محیط امن، زیبا و مطمئن.

نورپردازی مطب دندانپزشکی

مسأله نور و روشنایی یکی از عوامل بسیار مهم در طراحی داخلی کلیه اماکن از جمله مطب پزشک و دکوراسیون فضای انتظار مطب محسوب می شود. در دیزاین داخلی مطب باید نور به اندازه کافی مد نظر باشد، بطور مناسب به همه قسمت ها توزیع شود، تمایز دید رعایت شود و رنگ مناسب نور انتخاب شود. بطور کلی عامل نور در مطب را می‌توان به ۲ گروه نور طبیعی و مصنوعی تقسیم کرد. نور طبیعی نوری است که از طریق پنجره ها و بازتاب آن تأمین می شود و نور مصنوعی شامل لامپ ها و دستگاه­‌های روشنایی می‌­شود.

همانطور که گذشت؛ رنگ یکی از عوامل بسیار مهم در معماری داخلی مطب دندانپزشکی است. انتخاب رنگ صحیح و مناسب فضا، بسیار مهم است. برای رنگ پردازی می­توان از تمامی رنگ­‌ها استفاده کرد. علاوه بر اینکه باید به همنشینی و هماهنگی رنگ ها توجه کرد. در انتخاب رنگ باید به دو مورد زیر توجه کرد:

1- ابعاد فضای مورد نظر، چرا که رنگ در بزرگی و کوچکی فضا مؤثر است.
2- وجه به هماهنگی رنگ ها در جهت ایجاد فضایی آرام و دلپذیر.

در حقیقت انتخاب رنگ چندان سلیقه ای نیست که به نظر طراح داخلی، کارکنان و خود پزشک بستگی داشته باشد. در طراحی داخلی محیطهای درمانی، موضوع رنگ از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا امروزه بررسی­‌ها نشان می­دهد که رنگها اثرات درمانی مهمی به همراه دارند. بطور کلی در طراحی داخلی مطب  با توجه به اینکه مراجعین در سنین مختلف اغلب دچار استرس و درد هستند، استفاده از رنگ های ملایم می­تواند به آرامش درونی آنها کمک بسزایی کند، در مورد طراحی دکوراسیون اتاق درمان و پذیرش تفاوت نوع رنگ گرم و سرد لازم نیست بلکه می­توان در طراحی اتاق انتظار از یک رنگ با درجه تیرگی و روشنایی مختلف استفاده کرد. استفاده از یک رنگ در هر دو مکان از این جهت حائز اهمیت است که مراجعین قبل از ورود به اتاق درمان با آن رنگ در اتاق پذیرش آشنا شده اند. رنگ، نور و آب می‌توانند در ایجاد محیطی شفاف و زنده در مطب کمک کنند. در انتخاب رنگ‌بندی مطب باید به هماهنگی رنگ‌ها با یکدیگر دقت داشت. استفاده از رنگ‌های روشن مانند آبی ملایم یا کرم فضای مطب را وسیع‌تر جلوه می‌دهند بنابراین اگر مطب کوچکی برای طراحی داریم که ممکن است دلگیر به نظر برسد، می‌توان از رنگ‌های روشن برای دیوارها استفاده کرد. استفاده از آیینه‌ نیز می‌تواند به بزرگ‌تر جلوه دادن مطب کمک کند. رنگ‌های ملایم همچنین می‌توانند در آرامش درونی بیماران تأثیر داشته باشند. در این مورد به تصاویر پروژه طراحی داخلی مطب دندانپزشکی تبریز توجه کنید.

این مطلب را از دست ندهید:‌مطب دکتر سلطانی

نتیجه­ گیری

با توجه به آزمایشات و مطالعات مطرح شده در رابطه با رنگ در طراحی داخلی و تأثیرات آن بر محیط در فضاهاي داراي رنگ‌هاي مختلف، می‌توان نتیجه گرفت که همه این بررسی‌­ها حاکی از این است که یک ارتباط پیوسته میان رنگ محیط، احساس و برداشت ما از آن وجود دارد. در طی این بررسی­‌ها بعضی از رنگ‌ها بسیار فعال و بعضی دیگر معمولی و بعضی دیگر آرامش بخش توصیف شدند .همه نتایج مرور شده نشان می­‌دهند که نم‌ی­توان رنگ را به عنوان یک عنصر خنثی از محیط در نظر گرفت. رنگ در دکوراسیون داخلی مطب و کلینیک موضوعی ­است پیچیده، که تحت تأثیر عواملی چون شرایط نورپردازي، سلیقه­ هاي فردي، و ادراك تناسب رنگ می‌­باشد و به همان اندازه که مفهوم یک رنگ مهم است، شیء رنگ آمیزه شده نیز اهمیت دارد. همانطور که مشاهده شد، باید توجه کرد که تأثیرات ادراکی رنگ در کارکرد کاربران محیط آن اثرگذار است .

تاثیرات روانشناسی و فیزیولوژیکی رنگ‌­ها در زندگی روزمره ما کاملاً مشهود است. شناخت و آگاهی از چگونگی استفاده از رنگ­‌ها بسیار مهم است و هنگام استفاده از آنها در طراحی محیط باید به دقت مورد توجه قرار گیرند. در دکوراسیون و طراحی داخلی مطب  نمی­توان رنگ ها را آزادانه در هر جا بکار برد، چرا که ممکن است باعث اختلالات و درگیري­‌هاي ذهنی و فیزیکی شود. ذکر این نکته نیز ضروري است که نباید یک رنگ خاص، صرفا به دلیل خاصیت آرامش بخشی یا هیجان آن، بیش از حد معمول مورد استفاده قرار گیرد، رنگ ها می­توانند در رفاه جسمی و فیزیکی ما موثر واقع شوند.

در نهایت می­توان گفت، برای طراحی داخلی کلینیک و درمانگاه و دیگر فضاهای درمانی مکان یابی و طرز استفاده از رنگ ها در محیط باید با دقت و هوشمندانه انجام شود. یک معمار به عنوان خالق یک فضا و یک مدیر در چیدمان عناصرتشکیل دهنده آن لازم است که زبان رنگ ها را درك کند و خواص آن ها را بشناسد، منطق آن ها را بفهمد و با ترکیب و مکان نمایی مناسب آن ها آنچه را که می­خواهد به ناظرین و ساکنین محیط انتقال دهد، بگوید. از طرفی رنگ یکی از عناصر اساسی در طراحی فضاهای داخلی مطب  محسوب می­‌گردد و نمی­توان رنگ را به صرف زیبایی در محیط مورد استفاده قرار داد و تاثیرات فیزیولوژیکی و روانشناسانه رنگ در محیط‌­ها هدفمند و تاثیرگذار می­‌باشد.

 مراجع

1- گروتر ، یورگ ، “زیبایی شناسی در معماري” ، مترجم جهانشاه پاکزاد و عبد ارضا همایون ،چاپ دوم، انتشارات شهید بهشتی، تهران، 1375

2- Webster, Noah,”The American Spelling Book”, the United States , 1836

3-  دهخدا علی اکبر .و شهیدي ، سیدجعفر،” لغتنامه دهخدا“، انتشارات دانشگاه تهران، سازمان لغتنامه دهخدا،  1364

4-  محمودي ، کوروش ، “اصول و مبانی رنگ شناسی در معماري و شهر سازي” ، چاپ اول ، انتشارات هله، تهران،  1384

Schultz , Amy ,” Color Psychology: The Psychological and Physiological Affects of Color”, -5

Antelope Valley College ,2011

6-  پرویزي ، الهام ، ” رنگ در شهر “، مرکز مطالعات و برنامه ریزي شهر تهران ، انتشارات مدیریت فناوري اطلاعات و مرکز

اسناد تهران ، تهران،  1391

7-  خداداده، یاسمن رستم زاده ، صدف ، “طراحی احساسگرا مطالعه سلیقه جوانان ایرانی در خصوص رنگ “، نشریه هنرهاي

97 –  زیبا – هنرهاي تجسمی ، شماره 38 ، تابستان1388            

8- مظفر،  فرهنگ،“تحلیل آماري تأثیر رنگ سالن امتحانات بر مؤلف ههاي روانشناختی” دانشجویان، نشریه علمی –پژوهشی

انجمن علمی معمار یو شهرسازي ایران، شماره 1، پاییز 1388

9- Tofle ,Ruth Brent ., Schwarz, Benyamin Yoon, So-Yeon , Max-Royale., “Color In Healthcare Environments – A Research Report” , The Coalition for Health Environments Research (CHER) , 2004