مبانی نظری طراحی بیمارستان:

استودیو معماری بوم آماده ارائه انواع خدمات طراحی، نظارت و اجرا در تمامی پروژه های ساختمانی و طراحی بیمارستان می باشد.

امروز با ما تماس بگیرید.

تبریز، ولیعصر، خیابان اوحدی، نرسیده به تقاطع کریمخان، پلاک 1/6

شماره تماس: 33332930 – 041 – 09223654069

صفحه ما در اینستاگرام را دنبال کنید

.

قبل از پرداختن به بحث طراحی بیمارستان،بیمارستان را به صورت اختصار تعریف میکنیم. بیمارستان معمولا یک ساختمان نسبتا بزرگ است که در آن پزشکان و پرستاران به درمان و مراقبت از بیماران مشغول اند.

تقسیم بندی بیمارستان ها:

طراحی بیمارستان بر اساس ماموریت و وسعت آن بخش های مختلفی دارند اعم از:

داخلی . جراحی . بخش مراقبت های ویژه . اورژانس . آزمایشگاه . رادیولوژی که خود شامل سی تی اسکن و ام آی آر و پرتونگاری و سونوگرافی و …

دیالیز . سی سی یو . زنان .فیزیوتراپی .اطفال . عفونی . سوختگی . روانی و …

بیمارستان ها را میتوان بر اساس معیار هایی دسته بندی کرد:

1. بر مبنای تخت بستری

الف) بیمارستان کوچک : زیر 100 تخته خواب

ب) بیمارستان متوسط : تا 320 تخته خواب

ج) بیمارستان بزرگ : تا 600 تخته خواب

ه) بیمارستان خیلی بزرگ : تا 1000 تخت خواب

ژ) مجتمع بیمارستانی : بالای 1000 تخته خواب

2. بر مبنای شبکه های درمانی وسیستم ارجاع

ناحیه ای و منطقه ای و قطبی و کشوری

3. بر مبنای سیستم حمایتی

دولتی و خصوصی و مراکز بیمه گرا و خاص (نظامی خیریه و..) و ترکیبی

4. بر مبنای نوع فعالیت بیمارستان

بیمارستان های عمومی یا جنرال

بیمارستان های تخصصی (تک تخصصی یا چند تخصصی)

بیمارستان آموزشی

بیمارستان خاص(نظامی _اپیدمی_بیماری های خاص)

5. بر مبنای نوع ساخت و شکل بیمارستان

گسترده . مرتفع. زیر سطحی.ترکیبی. پرتابل

که در طراحی بیمارستان باید به نوع بیمارستان که به تبع آن ارتباطات و عملکرد و مبلمان امکانات وحتی بودجه ی ساخت نیز تغیر میکنند توجه کرد.

مطلب پیشنهادی: مطب دکتر سلطانی

فرم کلی بیمارستان ها:

فرم کلی ساختمان در طراحی بیمارستان، افقی و ایستاده می تواند باشد:

الف- فرم افقی: در طراحی بیمارستان،‌این فرم بیشتر برای زمین های هموار و گسترده است. گرچه دسترسی ها شاید دور از هم شوند. پس باید در چند طبقه باشند. باید از فرم هایه پیچیده پرهیز شود. یا با درز انقطاع، به بخش های ساده تر جدا شوند.

ب- فرم ایستاده: با چندین طبقه و بهره گیری از آسانسور. ولی آسانسور برای زمان بحرانی خوب نیست.

الگوهای فرم و گسترش ساختمان: احجام منتظم، ساده ترین الگوهای حجمی هستند. مکعب، استوانه، منشور و…، همانند حروف لاتین، L شکل، U شکل، H شکل، فرم خطی، فرم های مرکزی ( با حیاط مرکزی )، شعاعی،جزیره ای، خوشه ای، ترکیبی پیوسته، ترکیبی گسسته

داخل پرانتز لازم به ذکر است که پایه محاسبه زیربنای ساختمان بیمارستان، تعداد تخت های مراقبتی آن می باشد. برای بیمارستان های همگانی نزدیک به 68 تا 88 متر مربع در برابر هر تخت می باشد.

در بررسی جانمایی و عملکردهای درون ساختمان باید توجه کرد که معیارهای جانمایی بخش ها در طراحی بیمارستان اینها هستند: آسان شدن دسترسی میان بخش ها و با بیرون از ساختمان، ایمنی افراد، رفاه، آسایش و دسترسی به عناصر محیطی، کارکرد پس از بحران، امکان گسترش آینده.

این مطلب را از دست ندهید: مطب دکتر رضایی

بخش های هر بیمارستان:

الف- بخش های اصلی

– بخش اورژانس: با ورودی جدا، با چند جای پارک نیمه باز، با دسترسی رده یک با جراحی و تصویربرداری، سپس زایمان، سپس آزمایشگاه، و مراقبت های ویژه، و سردخانه

– بخش درمانگاه: باید در همکف باشد، دسترسی به آزمایشگاه، دسترسی به تصویربرداری

– بخش تصویربرداری: بهتر است در همکف باشد، یا در زیرزمین. چون دستگاه های آن سنگین هستند.

– بخش آزمایشگاه: بهتر است همکف یا در زیرزمین باشد، با فضاهایی که نیاز به دیوارجدا کننده ندارند.

– بخش فیزیوتراپی: باید در همکف باشد،کنار آزمایشگاه، بهتر است از تصویربرداری دور باشد، تجهیزات برقی دارد.

– بخش جراحی: بهترین مکان برای بخش جراحی در طراحی بیمارستان،‌ بالای همکف است، نزدیک به بخش زایمان باشد. دسترسی رده یک با اورژانس، و بخش مراقبت های ویژه، و دسترسی رده یک با بخش استریل داشته باشد.

– بخش زایمان: بهترین جا بالای همکف است، در کنار نوزادان باشد، دسترسی به بخش مراقبت های ویژه، بخش استریل داشته باشد. امروزه یک بلوک جداگانه به نام بلوک زایمان طرح می شود که مادران از آن بهره گیری می کنند.

– بخش های بستری: در طبقات بالایی قرار بگیرند، به گونه تیپ طراحی شوند، پر رفت و آمد هستند، به بخش های وابسته خود دسترسی داشته ، چهار بخش بستری داخلی، بستری جراحی، بستری زایمان و کودکان طراحی شود، بخش مراقبت های متوسط، ویژه هم داشته باشیم.

ب- بخش اداری و مدیریت: در طبقات بالا جای دارد، بهتر است ورودی جدا داشته باشد، برخی فضاها در دسترس مردم باشد. مانند بخش های مدارک پزشکی، دبیرخانه، صندوق ترخیص،…، دسترسی به فضاهای دیگر لازم نیست مانند: مدیر داخلی، مدیر بیمارستان، مدیر پرستاری، مدیر فنی، مدیر مالی،امور حسابداری، امور اداری و…

پ- بخش های پشتیبانی

بخشهای پشتیبانی بیمارستان ، تنها در دسترس کارکنان است که باید در طراحی بیمارستان در نظر گرفت.

1- استریل مرکزی: باید یا در کنار جراحی و یا زیرزمین باشد. بهره گیری از راهروی تمیز چندان مناسب نیست.بهتر است از آسانسور ویژه برای دسترسی به بخش جراحی و زایمان و اورژانس بهره گیری شود. آسانسور دومی هم نیاز است که وسایل آلوده را جا به جا می کند. پس بهتر است که بخش استریل در زیرزمین، کنار رختشویخانه، و کنار انبار تمیز آن با استریل مربوط باشد. در طراحی بیمارستان حتما باید به نکات بالا توجه شود

2- رختشویخانه: می تواند در ساختمانی جدا باشد. می تواند در زیرزمین، کنار استریل باشد.

3- آشپزخانه: می تواند در همکف یا در زیرزمین باشد، با ورودی انبار جداگانه.

4- غذاخوری مرکزی: می تواند در طبقات بالا باشد تا نور و چشم انداز داشته باشد. می تواند کنار آشپزخانه باشد.

5- رختکن مرکزی: سه گونه می تواند باشد: محلی، منطقه ای، مرکزی. می تواند در همکف یا زیرزمین باشد.

6- انبار مرکزی: در همکف یا زیر زمین باشد. با دسترسی آسانسوری یا…

7- تأسیسات، گاز های طبی و مخازن ذخیره: در مرکز ساختمان باشد. اگر مستقل یا نیمه مستقل باشد بهتر است. چون جای پرخطری است.

8- کاخداری: می تواند در زیرزمین باشد.

9- داروخانه مرکزی، و انبار دارو: نزدیک ورودی بیمارستان، در کنار ساختمان درمانگاه، در همکف یا زیرزمین باشد.

10-گردآوری زباله: باید از بخش های درمانی دور باشد. می تواند در همکف یا زیرزمین باشد.

11- مدیریت تعمیرات و نگهداری: می تواند در زیرزمین یا به گونه مستقل از بخشهای دیگر باشد.

12- سردخانه: می تواند در زیرزمین باشد.

حالا میخواهیم به بررسی کارکرد بخش هایه مهم در ساختمان بیمارستان بپردازیم:

بخش اورژانس:

وضع اورژانسی برای کسی است که به خدمات پزشکی شدیداً نیازمند است و زندگی او در خطر است خدماتی که به او داده می شود اینها هستند و یکی از مهم ترین بخش ها در طراحی بیمارستان میباشد. خدمات اورژانس پزشکی، پرستاری، دارویی، آزمایشگاهی، بهداشت، تصویربرداری، آموزشی، اداری، پشتیبانی هستند.

بخش زایمان:

همه خدماتی که در بیمارستان های همگانی به گونه ای با زایمان مربوط می شود، در بخش های درمانگاه، اورژانس، زایمان، مراقبت های ویژه نوزادان و جراحی داده می شود.

بخش زایمان مادرانی را می پذیرد که از یکی از این چهار جا آمده اند: یکی پذیرش بیمارستان، دوم درمانگاه، سوم اورژانس، و چهارم بخش بستری زایمان. اگر زایمان، طبیعی انجام گیرد که مادر مرخص می شود. وگرنه برای زایمان غیرطبیعی (سزارین) به بخش جراحی برده می شود.

– بخش اورژانس می تواند مادرانی را که در ساعاتی از شبانه روز درمانگاه تعطیل باشد، بپذیرد.

– مراقبت های پیش از زایمان، در بخش بستری زایمان انجام می گردد.

– تمامی مادران پس از هر زایمان، به بخش بستری زنان و زایمان برده می شوند. نوزاد هم به همراه او به بخش بستری برده می شود. اگر پزشک لازم دید نوزاد از مادر جدا می شود؛ و جداگانه در بخش بستری زایمان نگهداری می شود.

– اگر نوزادی نیاز به مراقبت های ویژه داشته باشد، به بخش مراقبت های ویژه نوزادان برده می شود. بهتر است در این بخش امکاناتی برای اقامت مادر هم باشد.

بخش جراحی:

با توجه به اهمیت خدمات جراحی، باید گفت بخش جراحی همچون قلب بیمارستان است. گونه های جراحی بر پایه فرایند آن، جای عمل آن، و تجهیزات مورد نیاز آن دسته بندی شده اند. بخش جراحی از دید سطح خدمات به دو گروه بخش اعمال جراحی سرپایی و غیر سرپایی(اصلی) دسته بندی می شوند.

الف- بخش اعمال جراحی سرپایی: امروزه شمار بیمارانی که نیازمند به اعمال جراحی منزدیک به هستند، بسیار فراوان شده است. در بیمارستان های کوچک (زیر 200 تا 300 تخت) گاه به دلیل صرفه اقتصادی، بخش جراحی سرپایی و اصلی با هم یکجا هستند. ولی به دلیل سطح و نوع خدمات بهتر است دو جا باشند؛ و در بیمارستان های بزرگتر حتما جدا باشد.

ب- بخش اعمال جراحی اصلی: این بخش نیازمند خدمات جراحی در بالاترین رده می باشد.

اعمال جراحی از بابت نوع، و شمار خدمات، دو گروه می شوند:

الف- اعمال جراحی همگانی: که شمار گسترده ای از اعمال هستند: عمومی، قلب، چشم و…

ب- اعمال جراحی تک تخصصی: که تنها به یک رشته جراحی می پردازد.

اعمال جراحی به سه دسته در بیمارستان ها دسته بندی شده اند:

1- اعمال جراحی کوچک (2 تا 4 اتاق عمل دارد): برای بخش جراحی تک تخصصی، یا جراحی همگانی در بیمارستان های کوچک.

2- اعمال جراحی متوسط (9 تا 5 اتاق عمل دارد): برای جراحی چند تخصصی

3- اعمال جراحی بزرگ (10 تا 16 اتاق عمل دارد): برای جراحی چند تخصصی

معنا:

بیمارستان ها عموما به علت فضای ساخته شده برای درمان بیماران همواره برای انسان ها ناخوشایند است. به غیر از خانم های باردار J هیچ کس دوست ندارد مسیرش به بیمارستان بخورد زیرا نشانه ای است از بیماری و مشکل و درد.

برای هر کدام از ما ممکن است به علت بیماری یا بیماری نزدیکان مدت زمانی را در بیمارستان سپری کنیم. همچنین پزشکان و پرستاران و کارکنان در بیمارستان مجبورند در این فضا مدت زیادی را بگذرانند. پس باید از نظر فضاطراحی بیمارستان باید به گونه ای باشد  که از درد بیماران کم کنیم و فضای نسبتا آرامش بخش تری ایجاد کنیم.

چیزی که باید توجهشود ایناست که بیمارستان یک بنای عملکردی است و نمیتوان عملکرد را قربانی فرم بنا کرد چون بیمارستان از جمله ساختمان های حساس است چون باید همه چیز با نظم در جایگاه خود قرار بگیرد. بعد از گذار از این مرحله باید یعنی در صورت تامین شدن این نیاز میتوان به معنا و حس مکان برای بالا تر بردن کیفیت بیمارستان پرداخت نه اینکه با اضافه کردن رنگ و لعاب ظاهر سازی کرد.

انسان اساسا دارای دو بعد میباشد: روح و احساس و جسم انسان که هر دو این ابعاد روی هم تاثیر مستقیم میگذارند. گاه، بیماری های روحی باعث ایجاد درد های جسمانی میشوند و برعکس دردهای جسمی روح و احسان انسان را تحت تاثیر قرار میدهند. و نکته مثبت قضیه اینجاست که گاه با ایجاد روحیه در بیماران درد جسمی کم شده و باعث بهبود یافتن سریع تر آن ها میشود.

فضایی که بیمار در آن قرار دارد بسیار موثر در ایجاد روحیات خوب و بد در او می باشد. پس با طراحی مناسب ما طراحان نیز میتوانیم در درمان بیماران کمکی باشیم.

بدین منظور ما میتوانیم در طراحی ها از موارد محیطی مثل رنگ نور صوت و.. استفاده کنیم.

میتوان راه هایی را در جهت بهبود احساس فضا در داخل ساختمان و یا حتی بیرون ارائه داد:

1) با به حداقل رساندن آلودی صوتی ناشی از تردد ماشین ها آرامش را در قسمت هایی که بیماران بستری اند ایجاد کنیم.

2) با شناخت رنگ ها و روانشناسی رنگ ها در دیواره داخلی بنا از رنگهای استرس زا بپرهیزیم و از رنگهای فرح بخش و آرامش بخش استفاده کنیم.

به عنوان مثال رنگ قرمز باعث تحریک و قوت دادن بدن میشود و بر فشار خون و تنفس نیز تاثیر گذار است.

نارنجی باعث ایجاد اشتها وه طور کلی افسردگی و بی حالی میشود.

3) عامل مهمه دیگر نور است .استفاده از نور طبیعی و دید مناسب به بیرون از ساختمان بسیار مهم است و نور طبیعی باید کنترل شده باشد که باعث آزار بیمار نشود.

4)میتوان طراحی داخلی جذاب و در عین حال آرامش بخش در داخل بخش بستری داشته باشیم .

5) فضای سبز چه در داخل و چه نما داشتن از طرف حیاط به سمت بخش های بستری بسیار فضای خوبی خلق میکند. طبیعت و دیدن گل و گیاه برای بیماران باعث کاهش اضطراب و ایجاد آرامش می شود شاید به علت وابستگی انسان به طبیعت !!!

6)در بیمارستان های کودکان می توان از رنگهای شاد و در نظر گرفتن جایی برای بازی کودکان باعث کمتر شدن فشار و درد بیماری شود.

هتل بیمارستان

امکانات و خدمات بیشتری به مردم ارائه میدهند به عنوان مثال امکان اقامت خانواده و خویشان را فراهم میکند که به عنوان عامل موثر در روند درمان و بهبود می تواند باشد.

ایجاد احساس راحتی در بیماران با در نظر رفتن ابعاد و اندازه مناسب وجود رستوران و کافی شاپ در داخل بیمارستان و وسایل تفریحی و… از مضایای هتل بیمارستان ها است.

پایان.

موضوع مطرح شده در مطلب فوق، مرتبط با طراحی فضاهای درمانی و طراحی مطب پزشک و دندانپزشک و طراحی بیمارستان می باشد. یکی از شاخه های اصلی فعالیت استودیو معماری بوم تبریز، طراحی مطب پزشک در تبریز ، و طراحی مطب دندانپزشک در تبریز و طراحی انواع فضاهای درمانی، اعم از درمانگاه، داروخانه و مجتمع پزشکی و طراحی بیمارستان می باشد.

جهت مطالعه مقالات ما را در زمینه طراحی مطب در تبریز ، طراحی نما در تبریز ، طراحی رستوران در تبریز ، طراحی باشگاه در تبریز، طراحی ویلا در تبریز، طراحی داخلی در تبریز مطالعه فرمایید.

تبریز، ولیعصر، خیابان اوحدی، نرسیده به تقاطع کریمخان، پلاک 1/6

شماره تماس: 33332930 – 041 – 09223654069

صفحه ما در اینستاگرام را دنبال کنید